اسکندر کبیر یا مقدونی که بود؟ امپراطوری اسکندر

اسکندر در حال نبرد با شاهنشاه ایران، داریوش سوم.

اطلاعات عمومی تاریخ معاصر – اسکندر کبیر

اسکندر کبیر بزرگترین فاتح در تاریخ بشر است. حدود امپراطوری وسیع او از یونان تا هند بود. او تقریباً دو هزار سال پیش در حالی که فقط ۳۳ سال داشت، درگذشت و امپراطوریش نیز با مرگ وی از هم پاشید. اسکندر در طول عمر کوتاه خود حدود ۷۰ شهر بنا کرد.

داستان اسکندر کبیر از آنجا آغاز شد که «خشایارشا» پادشاه ایران، در قرن پنجم قبل از میلاد در راس سپاهی عظیم به یونان حمله کرد. او در این لشگرکشی شهرهای یونان را یکی پس از دیگری تصرف کرد و آکروپولیس را به آتش کشید. در سال ۳۵۹ قبل از میلاد، فلیپ پدر اسکندر، پادشاه مقدونیه شد. او برای تلافی تهاجم ایران به یونان، سپاه نیرومندی تجهیز کرد. اما در سال ۳۳۶ قبل از میلاد در توطئه ای به قتل رسید. به این ترتیب اسکندر در حالی که فقط ۲۰ سال داشت، پادشاه مقدونیه شد.

اسکندر مردی جنگ طلب و باهوش بود. او شاگرد ارسطو فیلسوف بزرگ یونان، بود. اسکندر در سال ۳۳۴ قبل از میلاد فرماندهی سپاه پدرش را به عهده گرفت و به امپراطوری ایران حمله کرد. او پیروزی های چشمگیری در جنگ با ارتش ایران بدست آورد و تخت جمشید را به آتش کشید. اسکندر پس از تصرف ایران، به مصر حمله کرد. او مصر را نیز تسخیر کرد و شهری به نام اسکندریه در دهانه رود نیل ساخت.

در افسانه ها چنین آمده است که اسکندر هنگام تصرف آسیای صغیر در سال ۳۳۴ قبل از میلاد شهری باستانی گوردیوم را تسخیر کرد. او در این شهر گره ای را که شاه گوردیوس، پادشاه فریگیه، به ارابه خود زده بود، گشود. این گره به گره کور معروف بود و تا آن زمان گشوده نشده بود. گفته می شد که هر کس این گره بگشاید، آسیا را فتح خواهد کرد. در این افسانه، اسکندر شمشیر خود را از غلاف بیرون می کشد و با یک ضربه، گره را می برد. او پس از آن ایران، مصر و بخش دیگری از آسیا (در واقع نیمی از جهان متمدن آن روزگار) را به تصرف خود در آورد. اسکندر، ایران را مرکز حکومت خود قرار داد و با دختر داریوش سوم ازدواج کرد.

سپاهیان اسکندر در مدت شش سال پیروزی های بزرگی بدست آوردند. آنها افغانستان، هندوکش، سمرقند و تاشکند را یکی پس از دیگری تصرف کردند و به هند رسیدند. به این ترتیب اسکندر و سپاهیانش تا رود سند پیش رفتند. در واقع اسکندر قصد داشت امپراطوری خود را تا رود گنگ گسترش دهد؛ اما سربازان او از جنگ خسته شده بودند. آنها می خواستند پس از هشت سال به وطن خود بازگردند. به همین جهت از ادامه جنگ خودداری کردند.

به این ترتیب اسکندر همراه ارتش خود به سوی غرب حرکت کرد. او به هنگام بازگشت دچار تب شَدیدی شد و سرانجام در ژوئن سال ۳۲۳ قبل از میلاد در بابل درگذشت. او در طول زندگی کوتاهش، بزرگترین امپراطوری را که جهان تا به حال به خود دیده است، بنا کرد. اسکندر باعث نفوذ فرهنگ هلنیسم به سرزمین هایی شد که آنها را به تصرف خود درآورده بود. فرهنگ و تمدن این سرزمین ها تا مدت ها تحت تاثیر فرهنگ هلنیسم قرار داشت.

شرح کامل زندگینامه اسکندر

اسکندر سوم مقدونیه (۲۰ یا ۲۱ ژوئیهٔ ۳۵۶ ق م در پلا – ۱۰ یا ۱۱ ژوئن ۳۲۳ ق م در بابل)، معروف به اسکندر کبیر (به یونانی: Ἀλἑξανδρος ὁ Μἑγας الکساندروس هو مگاس) و در متون زرتشتی ایران معروف به اسکندر گجستک (ملعون)، پادشاه مقدونیهٔ باستان بود. او در سال ۳۵۶ ق م در شهر پلا متولد شد و تا سن ۱۶ سالگی تحت تعلیم ارسطو قرار داشت. اسکندر توانست تا پیش از رسیدن به سن سی سالگی یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های دنیای باستان را شکل دهد که از دریای یونان تا هیمالیاگسترده بود. او در جنگ‌ها شکست‌ناپذیر می‌نمود و هرگز شکست نخورد. از اسکندر به عنوان یکی از موفق‌ترین فرماندهان نظامی در سرتاسر تاریخ یاد می‌شود.و او را شاهنشاه کل جهان می نامند.

پس از آنکه پدر اسکندر، فیلیپ دوم مقدونیه، به قتل رسید، اسکندر در سال ۳۳۶ ق م به جای او بر تخت سلطنت نشست.اسکندر کشوری نیرومند و ارتشی کارآزموده را از سلطنت پدرش به ارث می‌برد. سرلشکری یونان به او اعطا شد و او از این موهبت برای تحقق بخشیدن به بلندپروازی‌های نظامی پدرش نهایت استفاده را برد. در سال ۳۳۴ ق م به آسیای صغیر که تحت کنترلهخامنشیان قرار داشت هجوم برد و سلسله نبردهایی را به راه انداخت که ده سال به درازا انجامیدند. اسکندر طی سلسله نبردهای سرنوشت‌سازی، به‌ویژه نبردهای ایسوس و گوگمل، اقتدار ایران در منطقه را در هم شکست. او متعاقباً داریوش سوم، شاهنشاه ایران، را به زیر کشید و سرتاسر شاهنشاهی ایران را تسخیر کرد. در آن زمان امپراتوری اسکندر گستره‌ای از دریای آدریاتیک تا رود سند را در بر می‌گرفت.

در سال ۳۲۶ ق م اسکندر در پی دست‌یابی به «انتهای دنیا و دریای بزرگ بیرونی» به هند حمله کرد اما بنا بر تقاضای سربازانش سرانجام مجبور شد ناکام بازگردد. اسکندر در نظر داشت تا رشته نبردهایی را ترتیب دهد که با هجوم به عربستان آغاز می‌شد اما پیش از عملی‌کردن این رشته نبردها در سال ۳۲۳ ق م در بابل درگذشت. پس از مرگ اسکندر، وقوع جنگ داخلی میان بازماندگانش منجر به ازهم‌گسیختگی امپراتوری پهناور او و ظهور حکومت‌هایی شد که توسط سرداران و وارثانش، موسوم به دیادوخوی، اداره می‌شدند.

کشورگشایی‌های اسکندر موجب بروز پراکنش فرهنگی در دنیای آن روزها شد. او بیست شهر جدید بنیان گذاشت که نام اسکندر را بر خود داشتند و مشهورترینشان اسکندریه در مصر است. اسکندر با اسکان‌دادن مهاجران یونانی در جای جای متصرفات خود و به تبع آن با اشاعهٔ فرهنگ یونانی در شرق باعث پدیدآمدن تمدن هلنیستی نوینی شد که وجهه‌هایی از آن حتی در رسوم و سننامپراتوری روم شرقی در اواسط سدهٔ پانزدهم میلادی نیز مشهود بودند. اسکندر به‌سرعت به قهرمانی افسانه‌ای در همان ریخت و هیئت آشیل مبدل شد و در تاریخ و اساطیر فرهنگ‌های یونانی و غیر یونانی نقش عمده و برجسته‌ای را بازی کرد. او به معیاری مبدل شد که سایر فرماندهان نظامی خود را در قیاس با او محک می‌زدند. مدارس نظامی در سرتاسر جهان همچنان تاکتیک‌های نظامی او را آموزش می‌دهند.

اسکندر پس از تسخیر تخت جمشید هفت سال بر ایران حکومت کرد.

از سال ۳۲۷ تا ۳۲۶ پیش از میلاد اسکندر به هندوستان حمله می‌کند. در سال ۳۲۳ پیش از میلاد اسکندر به بابل باز می‌گردد، اسکندر بیمار شده و نهایتاً در ۳۳ سالگی می‌میرد