اطلاعات عمومی آماری دفاع مقدس

جنگ تحمیلی عراق علیه ایران 2887 روز به طول انجامید که طی آن هزار روز نبرد فعال صورت گرفت که 793 روز حمله از سوی رزمندگان اسلام بود و 207 روز از سوی ارتش متجاوز بعثی در طول جنگ شمار 381 هزار و 680 نفر از نیروهای دشمن کشته و یا زخمی شدند و 72 هزار نفر به اسارت نیروهای اسلام در آمدند.

در این هشت سال 371 فروند هواپیما و 82 فروند بالگرد دشمن منهدم شد. 1700 دستگاه تانک و نفربر، 480 قبضه توپ و سه هزار و 363 دستگاه خودرو نظامی به غنیمت ایران در آمد و و پنج هزار و 758 دستگاه تانک و نفربر، 532 قبضه توپ و پنج هزار و 152 دستگاه و خودرو نظامی دشمن منهدم گردید.

مقاومت رزمندگان اسلام سبب شد تا ذخایر ارزی عراق که در ابتدای جنگ، حدود سی میلیارد دلار بود، پس از شکست در عملیات بیت المقدس و فتح خرمشهر به صفر برسد و پس از پایان جنگ، این کشور بیش از هفتاد میلیارد دلار بدهی داشته باشد.

در طول 8 سال دفاع مقدس حتی یک وجب از خاک میهن اسلامی ایران به دست دشمن باقی نماند و این افتخار در تاریخ 400 سال گذشته ایران بی‌نظیر است.

حدود 5000 نفر از اسرای عراقی به ایران پناهنده شده اند که توسط صلیب سرخ ثبت نام و تعداد زیادی از آنها در ایران ازدواج کرده و تشکیل خانواده داده اند و تا قبل از سقوط صدام حاضر به بازگشت به کشورشان نبودند.

طول مرز ایران و عراق 1336 کیلومتر است که با در نظر گرفتن رودخانه ها و هور العظیم به1591 کیلومتر می رسد…

در طول جنگ، 127 شهر از شهرهای كشور مورد تهاجم هوایی و موشكی قرار گرفته‌اند.  از میان شهرهای مورد تهاجم، آبادان با بیش از 1017 بار رتبه اول، اهواز با 316 بار رتبه دوم و دزفول با 241 بار رتبه سوم قرار دارد.

شهر تهران در دوران جنگ شهرها 92 بار مورد تهاجم هوایی و موشكی قرار گرفته است.  در روزهای پایانی سال 1366 سومین جنگ شهرها علیه ایران آغاز شد و برای اولین بار موشك های عراقی كه برد آنها به كمك متخصصان خارجی افزایش یافته بود، به شهرهای تهران و قم اصابت كرد.

بیش از 63 درصد از حملات دشمن به شهرهای كشور با هواپیما، 32 درصد با توپخانه و در حدود 5 درصد نیز با موشك صورت گرفته است.

حداكثر تعداد شهدا در یك بار تهاجم به شهرهای كشور 800 نفر است كه در اثر تهاجم هواپیماهای دشمن به شهر كرمانشاه در آذر ماه 1365 اتفاق افتاد.

حداكثر تعداد مجروحین در یك بار تهاجم به شهرهای كشور 4000 نفر است كه بر اثر تهاجم هواپیماهای دشمن به شهر اهواز در تیر ماه 1367 اتفاق افتاد.

در گزارش هیئت اعزامی از طرف سازمان ملل كه در تاریخ 10 خرداد 1370 وارد تهران شدند چنین آمده:  5 استان ایران صحنه جنگ بوده و 11 استان مورد حمله قرار گرفته 500 شهر و 4 هزار روستا بر اثر جنگ خسارت دیده‌اند.

خسارات مستقیم وارده به جمهوری اسلامی ایران به نظر هیئت بیش از 97 میلیارد دلار تخمین زده شده است.

جهاد سازندگی در طول 8 سال دفاع مقدس 3100 شهید، 8500 جانباز، 866 آزاده و 83 مفقود الاثر را تقدیم انقلاب اسلامی نموده است.

قوای طرفین

در ابتدای جنگ نیروی هوایی و نیروی دریایی ایران بزرگتر بود و عراق نیز نیروی زمینی بزرگتری در اختیار داشت. اما در طول سال‌های جنگ قدرت نظامی ایران از نظر تجهیزات کاهش و قدرت نظامی عراق افزایش یافت.

در آغاز جنگ (سال ۱۹۸۰) ارتش عراق دارای ۴۴۳۰۰۰ نیروی انسانی بود و ایران ۳۹۰۰۰۰ ارتشی داشت.

عراق ۲۷۵۰ تانک و ایران ۱۷۳۵ تانک داشت. عراق ۳۳۹ هواپیمای نظامی و ایران ۴۴۷ هواپیما داشتند، هشت سال بعد (سال ۱۹۸۸) عراق دارای یک میلیون نفر نیروی انسانی بود و ایران ششصد هزار نفر در اختیار داشت.

عراق ۴۰۰۰ تانک در مقابل ۱۰۰۰ تانک ایران داشت. عراق ۶۰۰ هواپیما و ایران تنها ۵۰ هواپیمای جنگنده قابل پرواز داشت.

در پایان جنگ (سال ۱۹۸۸) نیروی هوایی عراق با ۶۰۰ هواپیمای جنگنده از انواع میگ-۲۹، سوخو-۲۴ و داسو میراژ اف۱، به ششمین نیروی هوایی عظیم جهان تبدیل شد.

آغاز رسمی جنگ، حمله و پیشروی عراق

عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ (۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰) حمله به ایران را آغاز کرد. نیروهای عراقی به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده بودند که نواحی بزرگی از غرب ایران را اشغال کنند.

دو ساعت پس از اولین حمله هوایی عراق که همزمان با حمله زمینی انجام شده بود، عملیات سایه البرز (کمان ۹۹) بعد از عملیات انتقام، اولین عملیات هوایی گسترده‌ای بود که توسط نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پس از حمله عراق به ایران انجام گرفت. این عملیات در تاریخ ۱ مهر ۱۳۵۹ انجام شد. و باعث برتری هوایی ارتش ایران در ماه‌های آغازین جنگ شد

در نخستین روزهای حمله ارتش عراق به خاک ایران، حدود سی هزار کیلومتر مربع از خاک ایران به اشغال ارتش عراق درآمد. طی دو روز نخست حمله، نیروهای عراقی به هیچ یگان نظامی ایرانی که در حد تیپ باشد، برنخوردند. در واقع آن‌زمان ایران فقط دو لشکر از نیروهای مسلح و دو لشکر موتوریزه پیاده‌نظام در غرب کشور داشت که آن‌ها هم همگی از مرزها فاصله گرفته بودند.

آمار بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس

در شهریور ۱۳۹۳ (در آستانه سالگرد شروع جنگ هشت ساله)، سرهنگ مجتبی جعفری جانشین «بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس» گفت که پنج میلیون ایرانی در جنگ شرکت داشتند که ۱۹۰ هزار نفر کشته و ۶۷۲ هزار نفر زخمی شدند. ۴۲ هزار نفر از نیروهای ایرانی هم که به اسارت نیروهای عراقی درآمده بودند بعد از جنگ آزاد شدند. ۲۱۷ هزار نیروی ارتش، ۲ میلیون و ۱۳۰ هزار نیروی بسیج به همراه ۲۰۰ هزار نیروی سپاه پاسداران، شهربانی و ژاندارمری در جنگ شرکت داشتند.

جزییات تلفات :

در جنگ ۴۸ هزار ارتشی، ۸۵ هزار بسیجی، بیش از ۳۳ هزار دانش آموز، بیش از سه هزار و ۵۰۰ دانشجو، سه هزار و ۳۱۷ روحانی، ۸۸ مسیحی، ۱۸ کلیمی و ۹ زرتشتی شهید شدند. علاوه بر این دو هزار تبعه غیر ایرانی نیز که همراه با نیروهای ایرانی می‌جنگیدند در جنگ هشت ساله شهید شدند.

غرامت جنگی

در سال ۱۹۹۱ خاویر پرز دکوئیار (دبیرکل وقت سازمان ملل متحد) رسماً بر اساس نظر گروه ناظر نظامی سازمان ملل متحد، عراق را آغازگر جنگ معرفی کرده و از خواسته ایران برای دریافت غرامت جنگی پشتیبانی کرد.

خسارات وارده به ایران در طول جنگ ۸ ساله ۹۷ میلیارد دلار برآورد شد. این میزان غرامت بسیار کمتر از غرامت در نظر گرفته شده برای خسارات وارد به کشور کویت توسط عراق در جنگ اول خلیج فارس می‌باشد.

غرامتی که برای جنگ اول خلیج فارس تعیین شد ۲۴۰ میلیارد دلار برآورد شده بود.

در این عملیات در مجموع ۵۰٬۰۰۰ کرد نظامی و غیرنظامی کشته شدند.

پس از آتش‌بس

ایران و عراق در سال ۱۳۶۹ و پیش از حمله عراق به کویت، توافق صلح رسمی امضا کردند و روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفتند. از همان زمان کار تبادل اسرای جنگی دو طرف آغاز شد. در پایان جنگ ۸ ساله حدود ۴۰۰۰۰ ایرانی در عراق اسیر بودند. در مقابل ایران نیز حدود ۷۰۰۰۰ اسیر عراقی دراختیار داشت. کار مبادله اسرای دو طرف تا اسفند ۱۳۸۱ به طول انجامید.

ریز خلاصه جنگ ایران و عراق :

زمان ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ تا ۲۹ مرداد ۱۳۶۷ برابر با ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ (میلادی) تا ۲۰ اوت ۱۹۸۸ (میلادی) مکان شهرها و استان‌های مرزی و شهرهای مهم دو کشور ایران و عراق وخلیج فارس نتیجه آتش‌بس با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت از سوی دو طرف  علت جنگ دعاوی اراضی و تجاوز عراق به خاک ایران
جنگندگان
ایران  اتحادیه میهنی کردستان عراق  حزب دموکرات کردستان عراق  حزب الدعوه  مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق	عراق سازمان مجاهدین خلق ایران
فرماندهان
سید روح‌الله خمینی  اکبر هاشمی رفسنجانی  سید علی خامنه‌ای  میرحسین موسوی  ابولحسن بنی صدر  جواد فکوری  محمد سلیمی  مصطفی چمران (KIA)  محسن رضایی  قاسمعلی ظهیرنژاد  اسماعیل سهرابی  علی صیاد شیرازی  حسین حسنی سعدی  ولی‌الله فلاحی  جلال طالبانی  مسعود بارزانی سید محمد باقر حکیم عبدالعزیز حکیم	صدام حسین  علی حسن المجید  طه یاسین رمضان  عزت ابراهیم الدوری  طارق عزیز  مسعود رجوی مجاهدین
تلفات
۱۲۳٬۲۲۰ تا ۱۶۰٬۰۰۰ نفر کشته شده در نبرد و ۶۰٬۷۱۱ مفقود (بر اساس اعلام دولت ایران) ۲۰۰٬۰۰۰ تا ۶۰۰٬۰۰۰ نفر بر اساس آمارهای مستقل ۸۰۰٬۰۰۰ نفر کشته در میدان نبرد (بر اساس اعلام عراقی‌ها)۳۲۰٬۰۰۰ تا ۵۰۰٬۰۰۰ نفر مجروح ۴۰٬۰۰۰ تا ۴۲٬۸۷۵ نفر اسیر ۱۱٬۰۰۰ تا ۱۶٬۰۰۰ نفر تلفات غیرنظامی ۶۲۷میلیارد دلار خسارت مالی	۱۰۵٬۰۰۰ تا ۳۷۵٬۰۰۰ نفر کشته ۴۰۰٬۰۰۰ نفر مجروح ۵۶۱ میلیارد دلار خسارت