کتابخانه کاخ نیاوران یا کتابخانه فرح پهلوی عنوان قدیمی‌ترین کتابخانه فعال ایران را دارد. این کتابخانه زیباترین کتابخانه ایران نیز به شمار می‌رود.
از آثار تاریخی که در این مجموعه وجود دارد می‌توان به یک کتاب چاپ سنگی متعلق به ۴۰۸ سال پیش اشاره کرد. این کتاب یکی دیگر از قدیمی‌ترین کتابهای نگهداری شده در کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران به حساب می‌آید و در سال ۱۶۰۹ میلادی در فرانسه چاپ شده و اثری تاریخی است.
کتابخانه کاخ نیاوران یا کتابخانه‌ی اختصاصی فرح پهلوی، همجوار با محل سکونت خاندان پهلوی، در سال ۱۳۵۵ در دو طبقه و یک زیرزمین در ضلع شرقی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران احداث شده که دارای ویژگی‌های متمایزی در نوع معماری و ساختار سازه است. کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی و تاریخی نیاوران مکان نگهداری بیش از ۲۳ هزار جلد کتاب با ۱۶ هزار عنوان است. از کتابهای قدیمی این کتابخانه می‌توان به دیوان حافظ متعلق به ۱۴۴ سال پیش اشاره کرد. این کتاب در سال ۱۲۵۲ هجری خورشیدی به ناصرالدین شاه قاجار هدیه شده است.
برخی از کتابهای موجود در کتابخانه سلطنتی این کتابخانه به امضای افرادی چون پروین اعتصامی، علی نقی وزیری، منوچهر آتشی، جان اف کندی، والت دیزنی، جواهر لعل نهرو، رولف بنی و گریشمن رسیده‌اند.
آثاری به خط میر علی هروی، احمد نیریزی، وصال شیرازی، زین العابدین حسنی، محمد اصفهانی و محمد تقی مشهدی در کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران دیده می‌شوند. در کلکسیون این کتابخانه نیز ۳۵۰ تابلوی نقاشی از افرادی چون جعفر روحبخش، منصوره حسینی، ناصراویسی، ابوالقاسم سعیدی، محمود فرشچیان، سالوادور دالی، خوان میرو، اندی وارهول و آلن بایاش در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند. این آثار نشان دهنده بخشی از تاریخ هنر معاصر هستند.
اطلاعات عمومی کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران
- نشانی: تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
- تلفن: ۱۵-۲۲۲۸۲۰۱۲
- تلفن موزه کتابخانه اختصاصی: ۲۲۸۳۳۵۳۳
آثار و ویژگی‌های کتابخانه کاخ نیاوران
مجموعه کتب چاپی موجود در کتابخانه اختصاصی بالغ بر ۲۳۰۰۰ جلد و حدود ۱۶۰۰۰ عنوان میباشد که مشتمل بر آثار فارسی: تالیفات فرهنگی، ادبی، اجتماعی، گزارشات و آمار و آثار خارجی شامل: دایره المعارفها، دوره های تخصصی هنر، باستان شناسی و منابع تمدن و هنر ملل میباشد. در این میان سه رشته کتابهای مربوط به تاریخ ایران، ادبیات فرانسه، و هنر نقاشی از غنای بیشتری برخوردار است. چاپهای اول بسیاری از سفرنامه های بنام و معتبر خارجیان به آسیا و ایران دراین کتابخانه موجود است.
مجموعه نسبتا کامل انتشارات دانشگاه تهران و بنیاد فرهنگ ایران با صحافی به رنگ آبی سلطنتی، آثار بسیار معتبر از نقاشان معروف دنیا به ویژه نقاشان قرن ۲۰ میلادی با چاپ، کاغذ و صحافی نفیس در میان مجموعه به چشم میخورد. وجود مجموعه های کاملی از آثار تعدادی از نویسندگان فرانسوی قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی که در زمان حیات خود آنها به چاپ رسیده است بر ارزشهای مجموعه افزوده است.
بسیاری از کتابهای چاپی این کتابخانه به خاطر صحافی های هنرمندانه و نفیس و نحوه بسته بندی می توانند مثل یک شیئ هنری مجذوب کننده باشند. کتابهایی که در جعبه های چرمی منقش، چوبی معرق کاری شده، فلز کاری شده، منبت مرصع وغیره قرار دارند از این قبیل اند؛ از نظر قطع، کوچکترین کتاب این مجموعه، قرآنی است به قطع ۸*۵ سانتیمتر و بزرگترین آن اطلسی است به زبان لاتین و در قطع ۸۲*۵۷ سانتیمتر.
قدیمی ترین کتاب در مجموعه غیر فارسی کتابی است که توسط JOSEPHUS FLAVIUS در مورد تاریخ قوم یهود در سال ۱۶۰۹ میلادی به زبان لاتین در پاریس به چاپ رسیده است. قدیمی ترین کتاب فارسی، دیوان حافظ به شرح سوری است که به ناصرالدین شاه قاجار اهدا شده است. این کتاب در سال ۱۲۵۲ شمسی (۱۸۷۳ میلادی) در لایپزیک منتشر شده است. ساماندهی کتب چاپی کتابخانه اختصاصی در سال ۱۳۸۱ توسط یک تیم متخصص به طور کامل شناسایی و طبقه بندی گردید. فهرست نویسی انجام شده به روش LC مطابق با استانداردهای کتابخانه کنگره آمریکا انجام یافته است.
شایان ذکر است که در بدو تأسیس کتابخانه کتب موجود توسط کتابداری که در این واحد فعالیت داشته به روش دیویی در حال انجام بوده است که پس از پیروزی انقلاب ادامه کار متوقف ماند. عملیات فهرست نویسی به مدت دو سال شامل فهرست نویسی، لیبل گذاری، انتفال اطلاعات به نرم افزار اطلاعاتی رایانه ای در دو پایگاه فارسی و لاتین با قابلیتهای جستجو و تهیه برگه دان دستی براساس عناوین کتاب انجـام گردید. این کتـابخـانه از لحاظ موزه ای هم اکنون به جهت بازدید پذیـرای عموم علاقمندان می باشد.
معماری کتابخانه کاخ نیاوران
کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در حدود سال ۱۳۵۵ شمسی در قسمت شمال‌شرقی مجموعه نیاوران، در محیطی نسبتا دنج و همجوار با محل سکونت خاندان پهلوی، در دو طبقه و یک زیر زمین با زیر بنای تقریبی ۷۷۰ متر مربع احداث شد. این ساختمان که طراحی داخلی آن توسط عزیز فرمانفرمایان به انجام رسیده است، دارای ویژگی‌های متمایزی در نوع معماری و ساختار سازه است. ساختار این سازه بر اساس الگوی رایج معماری مدرن در دهه‌ی پنجاه خورشیدی به همراه ترکیب هوشمندانه‌ای از شیشه و احجام سنگی شکل گرفته است. طراحی و ترکیب شیشه و آینه توسط هنرمند امریکایی Charles Sevigny انجام پذیرفت.
دیدگاهتان را بنویسید